Fiskars Norden N7 | Expert Review door Padraig Croke

De mens gebruikt al eeuwenlang bijlen voor verschillende taken. We slijpen al duizenden jaren stenen om ze te gebruiken als ‘bijlkop’, en rond 6000 voor Christus voegden we zelfs een handgreep toe voor meer snijvermogen. Onze voorouders gebruikten deze eerste versie van de bijl om wortels op te graven, hout te hakken, dieren te slachten en tijdens gevechten. Duizenden jaren later is de bijl nog steeds een belangrijk gereedschap in de geschiedenis van de mensheid. Voor sommige culturen (met name de Vikingen) is de bijl zelfs een integraal onderdeel van het nationale erfgoed en de cultuur.

De moderne bijl, zoals we die vandaag de dag kennen, werd pas echt onderdeel van het dagelijks leven tijdens de industriële revolutie. Het resultaat was een golf van consumenten en bedrijven die de bijl voor grootschalige bosbouw gingen gebruiken. Alles om te voorzien in de behoefte aan hout tijdens de bouw van onze steeds groter wordende steden en gemeenten. Bijlen werden een standaard, massaal geproduceerd en gemaakt om te voldoen aan de eisen van de industrie.

Anno 2019 is de bijl een stuk gereedschap waar geen houthakker meer zonder kan. De bijl is geliefd, gerespecteerd en nog steeds zo nuttig als 10.000 jaar geleden.

Terug naar de oorsprong

Het design van de Norden-serie belichaamt volgens het bedrijf Fiskars zijn lange erfenis van bijlenvakmanschap, een traditie die teruggaat tot de 17e eeuw toen het bedrijf werd opgericht. Het bedrijf weet dus heel goed wat je nodig hebt om goed gereedschap te produceren. Van tuingereedschap tot handwerk en natuurlijk bijlen: Fiskars heeft zichzelf op de kaart gezet als een bedrijf dat veel aandacht besteedt aan het produceren van betaalbaar kwaliteitsgereedschap.

De bestaande reeks oranje-zwarte Fiskars-bijlen is ontzettend populair en heeft veelal de harten veroverd van fans van stalen bijlen. De X-collectie, bijvoorbeeld, is perfect voor mensen die ‘niets bijzonders’ willen op het gebied van gereedschap voor houtbewerking.

Voor deze nieuwe reeks bijlen heeft Fiskars echter besloten af te stappen van dit bekroonde design om wat nieuws te proberen: een bijl met een handgreep gemaakt van Amerikaans hickory-hout. Het resultaat is een prachtige bijl die op een bijzondere manier een traditioneel design combineert met moderne materialen.

Hoe ziet deze bijl eruit?

De handgreep bestaat uit twee delen. Het eerste gedeelte van de bijl, vanaf de bijlkop, is gemaakt van hetzelfde duurzame Fibercomp materiaal waar Fiskars bekend om staat. Volledig over de kop heen gegoten staat deze constructie als een huis. Fiskars beweert dat dit materiaal vrijwel onbreekbaar is. Een snelle Google zoekopdracht lijkt deze bewering te bevestigen, en geeft ook enkele voorbeelden waar de bijlen in contact komen met industriële machines en extreme kou.

Het laatste gedeelte van de handgreep is een totale openbaring voor Fiskars. Ze hebben namelijk gekozen voor een handgreep gemaakt van Amerikaans hickory-hout! Door het bekroonde originele ontwerp te combineren met een nieuwe technologie is het Fiskars gelukt een verbinding te maken tussen de bijlkop en de handgreep met behulp van FiberComp polyamide. Dit is een uniek kenmerk en zorgt ervoor dat de Norden-serie zich echt onderscheidt van de rest. Het ziet er fantastisch uit, maar ik vraag me af waarom ze deze gedurfde stap hebben genomen.

Ik denk dat het een manier is om ook de mensen die van traditionele bijlen houden voor zich te winnen: de houthakkers. Het lijkt erop dat Fiskars de vorm van hun bijl niet heeft veranderd en dat dit model vergelijkbaar is met de bestaande X7-bijl. De N7 doet waarvoor het gemaakt is: het splijten van hout. Maar daar zullen we later dieper op ingaan. De nerf is recht, en de extra dikke knop aan het uiteinde van de handgreep zorgt ervoor dat je de bijl comfortabel kunt gebruiken. Ook heb je voldoende ruimte tussen je vingers en de stam als je op je knieën zit.

Als ik naar de handgreep kijk, vallen een aantal dingen op. Ten eerste vind ik de handgreep net iets te dik voor een eenhandige hakbijl. Ik heb niet genoeg grip, iets wat ik bij andere vergelijkbare bijlen wel heb. Dit wordt echter wel gecompenseerd door de knop op het uiteinde van de handgreep. Ten tweede: ik maak mij een beetje zorgen of de handgreep vervangen kan worden als het hout zou breken. Misschien is dat de reden waarom ze de handgreep wat dikker hebben gemaakt, of misschien is de breedte te wijten aan het feit dat de bestaande productielijn al gebruikt maakt van deze specifieke breedte. Maar eerlijk gezegd is dat giswerk. Toegegeven, de meeste handgrepen splijten dichter bij het ‘hakkende’ uiteinde van een bijl door overstrikes. Dit zou dus onmogelijk moeten zijn bij deze bijl vanwege de ‘vrijwel onbreekbare’ polyamide verbinding tussen de handgreep en de bijlkop.

Mocht de hickory handgreep ooit breken, dan kan ik mij voorstellen dat dit goed gedekt is door de garantie. Dit is echter wel iets wat je jezelf moet afvragen als je een Norden bijl wilt aanschaffen. Als je handgreep namelijk breekt, dan wil je als houthakker toch graag binnen enkele seconden de handgreep vervangen voor een andere?

Scherptebehoud en de kwaliteit van het staal

De kwaliteit van het koolstofstaal is uitzonderlijk. Het is ‘dubbel gehard’. Dit betekent dat de kop van de bijl wordt onderworpen aan twee volledige verhardingsbehandelingen, of een eerste ‘gloeistap’, gevolgd door een verhardingsstap. Over het algemeen wordt deze behandeling uitgevoerd bij dezelfde temperatuur om de korrelgrootte van het staal te verfijnen na de eerste lange verhardingsbehandeling. In technische termen betekent dit dat de verfijnde korrelgrootte en microstructuur van de kern, die gedurende lange tijd bij hoge temperatuur, groeien en dat de vervormingsniveaus in de staalstructuur verminderen. Het past ook nauwkeuriger de hardheid van het staal aan. Heel simpel gezegd kan de Norden flink wat hebben.

De N7 kwam redelijk scherp uit de doos. De bijl is scherp genoeg om hout te splijten en hakken. Ik was een beetje op mijn hoede wat betreft het slijpen, zeker nadat ik meer las over de dubbele verhardingsbehandeling. Ik zie graag dat mijn bijlen extreem scherp zijn. Zo scherp zelfs dat ik de rechtopstaande haartjes op mijn arm kan ‘snijden’. Waarom? Omdat ik mijn bijlen in het verleden vaak heb gebruikt voor fijn houtsnijwerk. Gelukkig hoefde ik mijn Skerper Arkansas stenen maar een aantal keer langs de snede te halen om de perfecte scherpte te bereiken. Ik gebruik deze bijl nu twee maanden en ik heb hem na deze ene keer niet meer hoeven slijpen. Alle doorgewinterde eiken en beuken die kennis hebben gemaakt met de Fiskars Norden N7 lijken weinig effect te hebben op de snede. Bijna, maar niet meer zo scherp als ik zou willen, blijft het wel een feit dat het staal en de snede zeer, zeer goed zijn.

De drop-forged misvatting

Sommige mensen besluiten uiteindelijk toch niet een Fiskars-bijl aan te schaffen, omdat het staal niet met de hand is gesmeed maar gemaakt met een mal. Voor een traditionele uitstraling moet een bijl met de hand gesmeed zijn. Ik was hier ook een enorme voorstander van, totdat ik de Norden N7 ging gebruiken. De enige ‘matrijsgesmede’ bijlen die ik tegen ben gekomen waren goedkope, in de ijzerwarenwinkel gekochte, bijlen. Maar de Norden N7 (en een beetje onderzoek) hebben me overtuigd! Het is zelfs bevrijdend om te weten dat er meer mogelijk is en dat mijn bestaande opvattingen over mijn gereedschapskeuzes totaal niet gegrond waren.

Esthetisch gezien kun je niet ontkennen dat het uiterlijk van een handgesmede bijl mooier is dan van een zogenaamde ‘drop-forged’ bijl. Je ziet bijvoorbeeld sporen van het productieproces op de bovenkant van deze bijlkop. Niet echt prettig om naar te kijken. Meer nadelen zijn er echter niet. Of een bijl nou met de hand of met een mal gemaakt is, het doet niet af aan de kwaliteit van het gereedschap. De kwaliteit van het staal en de productiemethode zijn van belang. Sommigen zullen zelfs beweren dat bijlen die met een mal worden gemaakt van betere kwaliteit zijn vanwege het hogere gewicht van de gemechaniseerde hamer. Deze hamer zorgt voor een betere vervorming in de lagen metaal, waardoor het sterker wordt. Ik denk persoonlijk dat het een stuk duurder is om een gesloten matrijzensysteem te kopen en gebruiken dan verschillende hamers. Dat is waarschijnlijk waarom alleen grootschalige productiebedrijven zoals Fiskars op deze manier hun bijlen maken.

De schede

De plastic schede, een vast onderdeel van alle Fiskars-bijlen, is een perfecte oplossing om de N7 veilig en beschermd op te bergen. De schede voldoet aan de Finse fijngevoeligheid voor no-nonsense functionaliteit. 

Ik ben leren schedes gewend en moet toegeven dat ik in eerste instantie niet bepaald gelukkig werd toen ik de plastic schede zag. Naarmate ik de bijl vaker ging gebruiken merkte ik echter pas hoe fijn een plastic schede is. Het is niet alleen een geweldige manier om je bijl te beschermen, je kunt met behulp van deze schede de bijl ook gemakkelijk bij je dragen. Je kunt de lus aan de bovenkant gebruiken om snel de bijl uit de zijkant van je rugzak te pakken. Zelfs als je handschoenen draagt, heb je nog voldoende ruimte om gemakkelijk gebruik te maken van deze lus. Er is ook plek voor een karabijnhaak, om de bijl aan je riem vast te maken. De bijl wordt op zijn plek gehouden door een stevige vergrendeling aan de achterkant van de bijlkop. Deze vergrendeling kan ook gemakkelijk geopend worden als je handschoenen draagt. Het is een eenvoudige, goed gebouwde en praktische oplossing en ik heb er eerlijk gezegd niets op aan te merken.

Prestaties

In het verleden gebruikte ik bijlen vaak voor houtsnijwerk en handwerk. Een bijl die ik voor deze doeleinden graag gebruik is een Gransfors hakbijl of een Hans Karlsson timmermansbijl. Ik moet toegeven dat het lastig is om de laatste met de Norden te vergelijken, omdat ze beiden gemaakt zijn voor een ander doel. Ik moet wel zeggen dat ik echt de baard miste op de Norden. De hoek en vorm van de kop is beter te vergelijken met een traditionele kloofbijl, en dit vermindert de mogelijkheid om achter de snede te blijven haken tijdens fijnere klusjes, of wanneer je kracht zet op de snede voor ‘push cuts’. Je kunt dit natuurlijk ook bereiken door de achterkant van de bijlkop vast te houden en daar kracht op uit te oefenen. Misschien harde kritiek van mijn kant, want ik ben mij ervan bewust dat dit verder gaat dan het beoogde doel van de bijl. Ik vind het echter wel de moeite waard te vermelden, omdat het vaak een factor is voor mensen die een bijl kiezen voor bushcraft en handwerk. Dit betekent niet dat de snede niet in staat is deze taken uit te voeren. Verre daarvan. Maar vanuit ergonomisch oogpunt is dat iets waar ik persoonlijk naar op zoek ben.

Waar deze bijl in uitblinkt, is het splijten van hout en het maken van aanmaakhout! Met een totaal gewicht van 800 gram weegt hij bijna 200 gram meer dan een Granfors bijl. Het gewicht is goed in balans en bevindt zich op de plekken waar het nodig is. Als je de Norden gebruikt, voelt het alsof je een honkbalknuppel in je handen hebt.

De wig heeft een dunne en brede Scandi-stijl snede. Dit zorgt ervoor dat je gemakkelijk hout kunt kloven. Het PTFE-gecoate lemmet voorkomt verstopping en zorgt voor een diepe snede. De wangen van de bijl zijn breder dan de polyamide verbinding en zorgen ervoor dat de wig nooit ermee in contact komt wanneer deze door een boomstam splijt.  

Ik heb met deze bijl echt de grens opgezocht door het te gebruiken als wig, terwijl ik de achterkant door een 25 cm brede stam probeerde te slaan... en ja, het werkte. Het werkte zelfs heel goed, het was een fluitje van een cent. Deze bijl kan veel meer dan zijn gewichtsklasse aangeeft en ik had er nooit moeite mee om net een stapje verder te gaan.

De N7 is een fantastische hakbijl. De 30-graden snede zorgt ervoor dat je gemakkelijk veel materiaal verwijderd bij elke slag. Ik merkte dit pas echt toen ik de bijl kennis liet maken met een doorgewinterde eik. Prestatie technisch gezien is deze bijl gemakkelijk te vergelijken met bijlen in een hogere prijsklasse. Uiteraard is deze bijl in de eerste plaats bedoeld om te worden gebruikt voor kleine stukken hout en aanmaakhout. Mocht je de bijl nodig hebben om flink hout te hakken, dan kan hij dat net zo goed als elke andere bijl van deze grootte.

Conclusie

Als je kijkt naar de prijsklasse waarin deze bijl zich bevindt, kan ik eerlijk zeggen dat je echt waar krijgt voor je geld: het is een fantastische bijl die ongetwijfeld jaren zal meegaan. Ik heb geprobeerd deze vergelijking te vermijden, maar ik zou ze toch willen vergelijken met Morakniv, in de zin dat ze niet mooi of kostbaar zijn. Het zijn gereedschappen die gemaakt zijn van kwalitatief goede materialen en staal, waarmee je die klus gaat klaren! Ik hoop dat Fiskars in de toekomst vaker natuurlijke materialen gaat combineren met innovaties. Wellicht kunnen ze zelfs de Norden range uitbreiden (momenteel drie bijlen) met meer gespecialiseerde bijlen zoals timmermansbijlen.

Is het een erfstuk? Waarschijnlijk niet. Maar als je op zoek bent naar een betrouwbare hakbijl/kloofbijl tijdens het kamperen, dan doe je er goed aan om een Fiskars Norden-bijl mee te nemen. Ik hoop dat ik vele jaren gebruik kan maken van deze bijl. Wel weet ik dat de keuze voor welke bijl ik meeneem, als ik de bossen in ga, een stuk gemakkelijker is geworden nu de Norden onderdeel is geworden van mijn gereedschapskist.

Lees meer over wat Padraig zoal doet op zijn website: www.padraig.me, en je kan hem ook volgen op instagram: @padraigcroke!

Bedankt Padraig, voor deze toffe review!