How To: zelf een boom kappen

Het vellen (omhakken) van een boom is een erg bijzondere ervaring. Tevens is het een van de gevaarlijkste bezigheden ter wereld. Het is daarom belangrijk dat je weet waar je mee bezig bent en waar je rekening mee moet houden.

Het vellen van een boom doe je zo veel mogelijk in de winter. De bomen houden in de koudere maanden een winterrust waardoor de sapstroom in de boom op een laag pitje staat. Er zit dus minder vocht in het hout waardoor het hout makkelijker klooft en sneller droogt. Daarnaast heb je geen bladeren om op te ruimen en er zijn minder beestjes actief in en rondom de boom.

Bijlsoort

Voor het vellen van een boom gebruik je een bosbijl of een hakbijl/velbijl. Een kloofbijl is niet scherp genoeg en tevens te zwaar om effectief een boom mee te vellen. Een velbijl of hakbijl werkt van alle bijlen het snelst. Al is dit wel zwaarder dan met een bosbijl. Met een bosbijl ben je iets langer bezig maar het is minder intensief.

Het bepalen van de valrichting

De eerste stap die je neemt als je een boom velt is het bepalen van een veilige valrichting en het creëren van een veilige werkplek. De valrichting bepaal je door met je rug tegen de stam te gaan staan en naar boven te kijken om te bepalen waar de meeste takken zijn en dus de meeste massa is. De boom zal gemakkelijker deze kant op vallen. De volgende stap is bepalen waar de boom op de grond terecht komt en of daar obstakels zijn waar de boom niet op mag vallen. Zodra je de juiste valrichting hebt bepaald, bepaal je de veilige en onveilige zones door strepen in de grond te trekken. Deze zones gaan in zodra de valkerf klaar is. Je loopt logischerwijs nooit voor de valkerf langs! Ook achter de boom heb je een onveilige zone. Deze passeer je niet als de valkerf is gehakt. Zodra de boom valt kan de stam naar achter springen. Je kiest dus, voordat je de boom omhakt, aan welke kant je gaat staan en in welke richting je weg loopt als de boom omvalt.

Het bepalen van de valkerf

Zodra je de valrichting en de veilige zones bepaald hebt teken je de valkerf uit in de schors van de boom. De valkerf maak je op ongeveer 30 cm van de grond (iets hoger als je een hakbijl/velbijl gebruikt) en tot ⅓ in de boom. De onderkant van de valkerf is zo recht mogelijk. De inkeping zelf heeft een hoek van ongeveer 45 graden. Dit is tevens hoe je met de bijl in de boom hakt. Recht op de vezels van de boom hakken heeft geen zin. Je slaat de bijl dus in een hoek van 45 graden in de boom. Na een aantal keer schuin te hebben gehakt haal je het materiaal weg door een aantal keer horizontaal te slaan. Herhaal dit tot de valkerf is uitgehakt. Zorg ervoor dat de onderkant van de valkerf zo recht mogelijk is, zodat dat de boom valt waar je wilt. Check nogmaals de hoek van de valkerf. Valt de boom zo de juiste richting op? Eventuele aanpassingen zijn alleen nu nog te maken.

De velsnede zagen

De volgende stap is het maken van de velsnede. Zodra je aan de velsnede begint, gaan alle veiligheidszones in. Je komt alleen nog op de daarvoor bestemde en vooraf bepaalde veilige zones. De veiligste (en fijnste) manier is het zagen van de velsnede. Gebruik hiervoor een zaag die de gehele breedte van boom kan zagen. De velsnede maak je aan de achterzijde van de boom. Trek een lijn rondom de boom die ongeveer 5 cm boven de onderkant van de valkerf ligt. Zo kun je zien waar je moet zagen en of je niet scheef zaagt. Zaag eerst de gehele velsnede een aantal centimeter in. De schors en het hout daarachter zijn namelijk de taaiste gedeeltes van de boom. Als je dit niet goed inzaagt kan de boom draaien en alsnog de verkeerde kant op vallen. Zaag daarna zo recht mogelijk richting de valkerf. De boom gaat langzaam hellen naarmate de velsnede dichterbij de valkerf komt. Als de velsnede ongeveer 5 cm van de valkerf verwijderd is valt de boom om. Het hoogteverschil tussen de valkerf en de velsnede zorgt voor een scharnier effect, dat de boom effectief en veilig omduwt.

Wig

Als je de velsnede zaagt kan het handig zijn om een wig te gebruiken. Deze zorgt ervoor dat je de boom sneller omduwt en garandeert dat de boom de juiste richting op valt. Sla niet met de bijl op een stalen wig! Dit kan de bijlkop van een bosbijl onherstelbaar beschadigen. Een metalen wig gebruik je alleen in combinatie met een kloofhamer voor het splijten van grote blokken hout. Gebruik een stuk hout om de wig in de velsnede te slaan of maak de wig zelf van een stuk hout.

De velsnede hakken.

Het is ook mogelijk om de velsnede te hakken in plaats van te zagen. Dit duurt wat langer, maar het kan gebeuren dat je geen zaag bij je hebt of dat de zaag plots breekt. De velsnede hakken gaat op dezelfde manier als het hakken van de valkerf, maar dan aan de andere kant van de boom en weer 5 cm hoger dan de valkerf. Zo wordt dat scharniereffect gecreërd. Belangrijk is dat je zo gelijk mogelijk, ten opzichte van de valkerf, materiaal afneemt.

Maak af waar je aan bent begonnen

Als je begint met het vellen van een boom moet je het ook afmaken. Laat nooit een boom half gekapt staan. Een boom met een valkerf kan bijvoorbeeld door harde wind zomaar omvallen.

Vers hout is makkelijk te kloven dan hout wat al een tijdje heeft gelegen. Wacht dus niet te lang met het kloven nadat je een boom gekapt hebt!

Lopen met een bijl

Een bijl hou je altijd vast aan de steel, vlak onder de bijlkop, met de snede naar beneden gericht. Hierdoor staat de snede van je af als je valt. Tevens kun je je minder gemakkelijk snijden. De bijl vasthouden aan de bijlkop kan op een mooie zomerdag ook, maar in de winter is de bijlkop erg koud. Elke andere manier van dragen met de hand is onveilig. Het dragen van de bijl op de schouder is een van de populairste en ook meteen een van de gevaarlijkste manieren. Als de bijl valt kan de snede van je hoofd tot aan je benen vervelende schade aanrichten.