Fällkniven F1x Elmax | Review door Padraig Croke

Toen de X-serie van Fällkniven voor het eerst werd uitgebracht in 2019 had ik het genoegen om een review te schrijven over de S1Xb - de maat groter dan het F1X-model waar we vandaag naar kijken - compleet met een indrukwekkende wolfraamcarbide coating, en tot op de dag van vandaag kan ik mijn conclusie van toen bevestigen dat het een van de beste outdoormessen ooit gemaakt is. Tenminste van alle messen die ik heb gehad. En dus was ik erg nieuwsgierig om hun kleinere model, de F1X, te proberen, maar het had geen zin om hem in '19 te reviewen, aangezien het enige echte verschil het formaat was. Maar nu Fällkniven hun staalkeuze heeft opgewaardeerd van CoS naar Elmax, kon ik het niet laten.

Inhoud

• Een stukje achtergrond
• Eerste indrukken
• Claims van onverwoestbaarheid en gebruiksbeperkingen
• Introductie van Elmax
• Belangrijk in survivalsituaties
• Survivaltaken met de F1x
• Heeft mijn Fällkniven F1x mijn leven gered?

Een stukje achtergrond

De F1X is het kleine broertje van een reeks messen van Fällkniven die verkrijgbaar zijn in 3 verschillende maten, de zogenaamde F1, S1 en A1. Het originele Fällkniven model F1 is sinds 1995 het officiële survivalmes voor piloten in de Zweedse luchtmacht, waardoor het de toepasselijke naam Het Pilotenmes kreeg. De meeste militaire luchtvaarteenheden geven een soort survivalmes aan hun piloten voor het geval hun vliegtuig achter de vijandelijke linies wordt neergeschoten en de bemanning gereedschap nodig heeft om te overleven, te ontsnappen en zichzelf te redden. Hoewel de F1 al bijna 30 jaar in gebruik is, zijn er een aantal versies geweest, met veranderingen en verbeteringen aan de randgeometrie, staalkeuzes, handvatvorm en materialen, en schedestijlen. Het lijkt erop dat ze nog steeds verbeteringen aanbrengen aan deze bescheiden krachtpatser.

Eerste indrukken

Ik hield van het gevoel van de S1X toen ik hem voor het eerst kreeg. Het gewicht en de dikte van het staal, de voelbare en ‘grippy’ schalen, en het slanke handvat, perfect voor het gebruik van het mes in handschoenen, zoals het is ontworpen om te worden gebruikt. De F1X is hetzelfde... hetzelfde maar anders. De kortere lemmetlengte geeft hem eigenlijk een mooie balans in de hand, misschien zelfs meer dan ik voelde met de S. Dat kortere lemmet geeft me veel meer controle en finesse, waardoor de F1X wat geschikter is voor bushcraftgebruik en precies snijwerk. Daar komt nog bij dat de pinpoint swedge constructie aan de achterkant van het lemmet zorgt voor heel precies werk. Daardoor kan ik precies zien waar de punt van mijn mes heen gaat, en minder wrijving verkleint de weerstand van het mes en voorkomt dat hij vast komt te zitten in bijvoorbeeld blikjes (daar komen we later op terug).

Zoals ik gewend ben van Fällkniven is hun convexe geometrie erg mooi. Ik kan altijd goed overweg met Fällkniven snijranden en de F1X is niet anders. De staalkeuze zal ik later bespreken, maar in het kort is de nieuwe keuze voor Elmax hier een aangename verrassing. Ik had een paar jaar geleden een ander mes in Elmax, en ik heb spijt dat ik die verkocht heb. Dus het was leuk om nog iets met dit geweldige staal in handen te krijgen. De Zytel schede, zoals bij alle X modellen, is super stevig, en waarschijnlijk een van mijn favoriete dingen aan deze messen. Zytel, een met glas versterkt polymeer, is bestand tegen bijna alle chemicaliën, maar ook tegen schokken, hitte en vrijwel alles wat je in het bos tegenkomt. De slanke en discrete vorm doet je soms bijna vergeten dat je je mes op je heup draagt, en meer dan eens had ik een "bril op mijn hoofd" moment, toen ik mijn mes probeerde te vinden in het kamp, om me te bedenken dat hij eigenlijk aan mijn riem zat! Het vergrendelingsmechanisme is ook een heel mooi element van deze schedes. Het is een stevig slot, en toch komt het moeiteloos los als het wordt gebruikt. De tweede vergrendeling is niet eens helemaal nodig, want je mes zit toch goed vast, maar het is zeker een mooie toevoeging, en ik kan me voorstellen dat het fijn is, vooral als ik mijn mes bijvoorbeeld aan een borsttuig of rugzak zou dragen.

Claims van onverwoestbaarheid en gebruiksbeperkingen

De X-serie was ook de eerste serie messen van Fällkniven met een full-tangconstructie, iets waar het bedrijf zich tot dan toe niet mee bezig hield. Ik speculeer hier, maar ik zou denken dat dit komt door het feit dat bushcrafters Fällkniven messen zijn gaan gebruiken. Daarvoor bestond hun klantenkring waarschijnlijk uit jagers, vissers en het Zweedse leger, die messen met een full tang waarschijnlijk geen van allen belangrijk vonden.

Maar Fällkniven zag deze kwestie niet alleen als een afvinkoefening – het uitbreiden van hun bestaande modellen met een full tang. Nee, ze gingen er helemaal voor, namen deze nieuwe mesconstructie serieus en voerden onafhankelijke labtesten uit op breekpunten en zwakheden in het staal. Het leek erop dat ze met absolute zekerheid wilden beweren dat ze de sterkste messen ooit hadden ontworpen, die alles aankonden wat je er maar tegenaan kon gooien. Ook moet gezegd worden, dat in de breuktesten de messen wel degelijk breken! Zo kan het bedrijf terug naar de tekentafel om te kijken of ze een sterker mes kunnen maken.

YouTube kan soms een rare plek zijn, en ik heb video's gevonden van mensen in volledige camo uitrusting en gasmaskers die erin slagen hun A1 model te breken. Toegegeven, sommige van deze video's zijn 20 minuten lang en omvatten activiteiten zoals: het mes alsmaar door het dak van een oude auto steken, het tot stof verpulveren van een hertengewei en het mes tegen een stuk zandsteen slaan voordat het uiteindelijk breekt. Voor zover ik heb begrepen, is de belangrijkste fout de scheiding van de lagen in het gelamineerde staal. Opmerkelijk is dat Fällkniven de potentiële tekortkomingen van laminaatstaal kent, want hun Pro-versie is gemaakt van Elmax, dat volgens hen 20% sterker is dan een laminaat.

Als een messenfabrikant beweert: "Je X-mes is het sterkste, scherpste en veiligste roestvrijstalen mes in productie. Als je leven in gevaar is, kun je altijd vertrouwen op je X-mes. Het is ontworpen om alle spanningen die door de menselijke hand worden uitgeoefend te weerstaan, waardoor het vrijwel onverwoestbaar is" dan moet dit op de proef worden gesteld. Maar ze stellen ook als voorwaarde: "dit veronderstelt echter dat je voorzichtig bent met het mes en dat je het gebruikt zoals het bedoeld is, namelijk als scherp precisiegereedschap."

Naar mijn mening raakt dit kant noch wal. Of hij is onverwoestbaar, of hij is perfect in staat om het normale gebruik van een mes aan te kunnen. Beide is goed nieuws voor jou, maar dit is een eeuwenoud debat, vooral als het gaat over messen die survivalmessen beweren te zijn. Maar ik denk dat je zelf moet beslissen, als gebruiker van snijgereedschap van goede kwaliteit, of het vermogen van een mes om gewoon uitstekend te zijn genoeg is voor jou, of moet het ook volledig onverwoestbaar zijn. Vooral als je in je laatste overlevingssituatie herhaaldelijk met je mes op rotsen moest slaan...hmm. Was je er misschien een huis mee aan het bouwen?

Introductie van Elmax

Elmax is naar mijn mening een geweldige keuze voor elk overlevingsmes. Zoals ik al eerder zei, bezat ik een paar jaar geleden een kleine trapper in Elmax en ik vond de eigenschappen ervan erg fijn. Het is vergelijkbaar met S30V en Elmax geeft je bijna het beste van twee werelden met roestvrije- en koolstof keuzes. Het is een poedermetallurgisch roestvrij staal, gemaakt door Bohler-Uddenholm in Zweden. Het is erg corrosiebestendig dankzij het hoge chroompercentage en blijft goed scherp. Door het hoge koolstofgehalte heeft het echter alle voordelen van koolstofstaal, zoals het vermogen om een vonk te maken met een stuk vuursteen, en de taaiheid. Elmax is ook vrij gemakkelijk te onderhouden, en met een stuk nat en droog schuurpapier, met een oude muismat eronder, was ik in staat dit lemmet haarscherp te krijgen. Dit staal is echter niet goedkoop, en dat verklaart zeker het prijskaartje van deze F1X. Maar als je op zoek bent naar een betrouwbaar staal, dan is Elmax een uitstekende keuze, voor die kieskeurige gebruikers die de beste specs in hun hand willen hebben.

Belangrijk in survivalsituaties

Een overlevingsmes hoeft geen enorme homp staal te zijn om nuttig te zijn. Als dat zo was, zou de F1 het niet lang uithouden in de handen van het Zweedse leger, of wel? En laten we eerlijk zijn... statistisch gezien komen de meesten van ons nooit in een overlevingssituatie terecht. Als je toch de pech had in zo'n situatie terecht te komen, dan wed ik dat je Fällkniven alles aankan wat je ervan verlangt. Laten we eerst eens nadenken over waar de gemiddelde persoon zich mee bezig zou moeten houden, mocht hij zich ooit in een dergelijke situatie bevinden. Als burger doen overlevingssituaties zich vaak voor wanneer iemand zich in de vrije natuur bevindt en onmiddellijk hulp of redding nodig heeft. Misschien zijn ze gevallen en hebben ze een been gebroken, of zijn ze verdwaald of omgedraaid. Misschien is het weer omgeslagen en verliezen ze lichaamswarmte in koude omstandigheden, of zijn ze uitgedroogd en hebben ze beschutting nodig tegen de zon. Afgezien van de onmiddellijke behandeling van ademhaling, breuken of bloedingen, zullen de prioriteiten in elke situatie anders zijn. Deze prioriteiten staan niet in een bepaalde volgorde.

• Behandel eerst eventuele levensbedreigende verwondingen zoals hevig bloedverlies, niet kunnen ademen of het fixeren van een gebroken ledemaat. Daarna is het volgende belangrijk voor overlevenden.
• Het signaleren van reddingsdiensten of het oproepen van hulp om zo snel mogelijk uit de situatie te komen. Alle ‘leave no trace’ regels kunnen de deur uit als er echt levens op het spel staan. Doe alles dat je kan bedenken om jezelf daar weg te krijgen.
• Je lichaamstemperatuur op peil houden om een zonnesteek of onderkoeling te voorkomen.
• Gehydrateerd en gevoed blijven
• Beschut en droog blijven De reden dat ik hier in detail op inga is om de echte vragen te stellen. Ik denk dat we onze ideeën over "survival" situaties moeten herzien. De meesten van ons zijn geen militairen of in een soort post-apocalyptisch scenario. Waarschijnlijk zijn het domweg eenvoudige en vermijdbare situaties waarin we ons bevinden en waarin slim denken en onze hersenen onze grootste troef zijn. Bij elk van deze taken, hoe lang ze ook moeten worden uitgevoerd, hoe kan ons mes ons helpen? Elk scherp, betrouwbaar mes is een zeer waardevol hulpmiddel in deze situatie, en waarschijnlijk zijn er geen extreme verwachtingen nodig van het mes zelf als je een beetje getraind bent. Laten we dus eens kijken naar enkele typische taken die de F1 hier zou uitvoeren, en we zullen snel zien dat een survivalmes niet noodzakelijk een groot mes betekent.

Survivaltaken met de F1x

Vuur maken is een van de belangrijkste doelen om veel van bovengenoemde problemen aan te pakken. Veilig drinkwater zuiveren, warm en droog houden, moed en licht geven en het signaleren van hulp kunnen allemaal gedaan worden met een betrouwbaar vuur. Maar om ons vuur te maken hebben we een paar dingen nodig...

Hout bewerken is waarschijnlijk een van de belangrijkste taken die je mes ooit voor je zal uitvoeren. We nemen meestal grotere houtblokken en breken ze in kleine stukken, vooral als het geregend heeft en ons vuurmateriaal nat is. Vaak is het hout binnenin droog, en als we harsachtig hout zoals dennenhout gebruiken, zal het hout heet en snel branden als we het eenmaal aan de gang krijgen, zodat we al het andere hout dat we tot onze beschikking hebben kunnen drogen. Het F1x lemmet is een geweldige lengte voor het batonneren, waardoor een aanzienlijk stuk kan worden bewerkt met nog een groot genoeg deel van het lemmet over om op te slaan.

Bovendien is de prachtige convex geslepen snede perfect voor de taak, en splijt het hout met heel weinig moeite, ongeacht wat ik eronder leg. De convex snede werkt ook beter als het gaat om dwars door de houtnerf heen werken, net als een bijlblad dat de lagen in het hout aanpakt. Een convex snijrand is sterk, veel sterker dan een scandi. Maar het vereist ook een beetje oefening. Als een scande snede is als het fretbord van een gitaar, dan is de convex snede een viool. Zonder duidelijke markeringen gaat het bij een convex meer om gevoel, het vinden van de rand en de perfecte rol. Als je er eenmaal aan gewend bent, is het een droom. Alles van het maken van fijne krullen op een featherstick, tot het doormidden hakken van een boomstam, met een goed ontworpen convexe rand zit je goed, dat weet ik zeker.

Houtbewerkingscapaciteit 9/10.

Zoals we weten, kunnen we met een goede scherpe achterkant op een lemmet een firesteel slaan. Bovendien, als het is gemaakt van een staal met een hoog koolstofgehalte, dan kan het ook een vonk maken door een stuk vuursteen of ijzerpyriet van de rug af te slaan, net als een vuursteen en staalkit. Maar hoewel Elmax door zijn hoge chroomgehalte als roestvrij staal wordt beschouwd, bevat het eigenlijk een vrij grote hoeveelheid koolstof. 1,7%, dat is veel meer dan de meeste roestvaste staalsoorten in het lagere segment en het komt in de buurt van koolstofstaal. Daarom had ik enig relatief succes met het vangen van een vonk van de doorn met een stuk vuursteen, zij het niet zoveel als bij een staal met een hoger koolstofgehalte. Maar het is zeker mogelijk. De achterkant van de F1X is weliswaar niet de scherpste die er is, maar hij doet het in geval van nood. Ik had wat problemen om een betrouwbare vonk te krijgen met een firesteel, maar ik kreeg uiteindelijk een vlam aan de gang door wat berkenschors af te schrapen en een vrij fijne berg stof te creëren. Afgezien van de ruggengraat vond ik dat de blootgelegde pommel ook goed werkbaar was, zij het een klein beetje onhandig. Maar het werkt wel.

Vermogen om vonken te maken 5/10

Een andere manier waarop we ons mes kunnen gebruiken om vuur te maken is door zelf een frictievuurset te bouwen, zoals een boogboor. Dit vereist veel meer inzicht en kennis, en als je in een overlevingssituatie op een boogboorset zou vertrouwen, dan moet het wel erg zijn (...denk aan Cast Away). Ik heb voor deze review geen boogboorset gebouwd, maar wel veel van de bewegingen doorlopen die bij het bouwen van een set komen kijken. Namelijk het batten van je hout (langs de nerf en dwars) en het maken van inkepingen met de F1X. De swedge waar we het hierboven over hadden leent zich uitstekend voor het maken van mooie scherpe randen met dit blad, waardoor ingewikkelde details gesneden kunnen worden. Het kleinere lemmet geeft ook meer controle dan een langer lemmet, dat veel meer rek in de hand vereist om een duim achter het snijvlak te krijgen.

Fijn snijwerk 8/10.

Welke manier je ook kiest om je vuur te maken, het laatste wat ik met de F1X wilde proberen was het verkrijgen en zuiveren van schoon drinkwater. Daarvoor had ik iets nodig om het in te doen en dus stelde ik me voor wat je in een overlevingssituatie zou kunnen vinden. Waarschijnlijk zou een oud blikje ideaal zijn. Of nog beter, een ongeopend blikje! Hopelijk is wat erin zit nog vers en zitten de sappen er nog in. Een blikje openen met je mes moet een makkie zijn, en met de Fällkniven was dat ook zo. Ook hier hielp de swedge me, zodat mijn mes niet te diep in het blikje bleef steken. Na een paar keer steken en draaien kwam het gemakkelijk los en kon ik de perziken opeten. Het blik is nu mijn beker om water te halen en te zuiveren boven een vuur. Als je ooit twijfelt over een waterbron, doodt goed koken boven een vuur alles dat in het water aanwezig is.

Maar als we water willen koken in het vuur zonder onze handen te verbranden, dan hebben we een handvat nodig. Dus vond ik een sparrenboom in het bos en groef naar beneden om een sterke wortel naar boven te halen, die perfect is om als natuurlijk touw te gebruiken en waarschijnlijk al sinds de vroege mensheid als zodanig wordt gebruikt. De buitenste bast eraf schrapen met mijn Fällkniven was heel gemakkelijk en nadat ik met het mes twee snelle gaten had gemaakt in het blik kon ik de wortel doorvoeren, waardoor een handvat ontstond om mijn blik in het water te dompelen, en om het uit het vuur te halen als het heet is.

In een survivalscenario krijgt je mes ook te maken met alledaagse taken zoals het snijden van eten, het doorsnijden van touw zoals wortels, paracord, schoenveters, en in noodsituaties bij eerste hulp zal hij waarschijnlijk ook worden gebruikt om verband of katoenen t-shirts door te snijden.

Doe-het-zelf-overlevingstaken 8/10.

Heeft mijn Fällkniven F1x mijn leven gered?

Iedereen kan de beste uitrusting hebben en toch dood op een berg eindigen. Geen enkel hulpmiddel zal ooit je leven redden. Dat kun je alleen zelf, met de juiste voorbereidingen, training en uitrusting kun je voorkomen dat je domme beslissingen neemt en jezelf in de problemen brengt. Maar als je toch in de problemen komt, dan heb je hopelijk vooruit gedacht met de juiste handelwijze en procedure. Een goed mes zal je zeker helpen, aangenomen dat je over de juiste opleiding en kennis beschikt, en weet hoe u dat gereedschap effectief en efficiënt moet gebruiken. In de zeldzame gevallen dat je, om wat voor reden dan ook, je mes van rotsen moet slaan, of je een weg moet snijden door het dak van een auto, zou de F1X de taak aankunnen? Eerlijk gezegd... waarschijnlijk wel. Maar ik heb het niet geprobeerd.

Wat ik wel heb gedaan, is naar mijn beste vermogen mijn survivalskills toegepast met dit capabele en compacte mes, en eerlijk gezegd deed hij het bewonderenswaardig. Ik snap waarom dit mes wordt uitgegeven aan gevechtspiloten. En eerlijk gezegd, als het goed genoeg is voor hen, is het goed genoeg voor mij!

Lees meer over wat Padraig zoal doet op zijn website: www.padraig.me, en je kan hem ook volgen op instagram: @padraigcroke!

Bedankt Padraig, voor deze toffe review!